BAROÑA: SON DO MAR

Hoxe toca presentación: a de BAROÑA: SON DO MAR, o blog do Proxecto de Acondicionamento e Consolidación Arqueolóxica no Castro de Baroña. Esta actuación dá continuidade ao ciclo comezado na primavera do ano 2012, una serie de intervencións, executadas polo equipo de Terra Arqueos, que volveron a colocar a este soberbio xacemento na proa do Patrimonio Cultural galego.

Planeamos esta publicación como una plataforma activa de difusión e divulgación da campaña arqueolóxica, pero tamén dos valores do Castro e do lugar no que se insire:a parroquia de Baroña e o concello de Porto do Son. Por iso o estruturamos en varios apartados que fan xustiza a este depósito tan singular: un caderno de campo, onde reflectimos o día a día da intervención; un apartado dedicado á arqueoloxía de Porto do Son, onde se dan a coñecer outros bens patrimoniais próximos, incluíndo o seu acceso; un apartado dedicado a mostrar a incidencia do plan de difusión sobre a comunidade local e a proxección turística; e unha emotiva galería de fotos e imaxes, moitas delas testemuñas de vellas e fatigosas campañas nas que tivemos a sorte de participar.

E para mostra, un botón. Existía a crenza xeneralizada que a Punta do Castro, despois de case un século de escavacións arqueolóxicas, era un xacemento ata certo punto esgotado. Pero en arqueoloxía as cousas non son tan sinxelas e rara vez son o que parecen. A intervención na muralla que pecha o segundo recinto, que implica a escavación de varios cortes transversais que atravesan todo o sistema defensivo (caracterizado, ata agora, por ese rechamante e confuso conxunto de muros acahnzados) e o desmonte das vellas consolidacións dos anos 80 do século pasado, sacaron á luz algo que ninguén esperaba: una arquitectura sofisticada e monumental, complexa na súa concepción e moi “de vangarda” para a época.

Agora sabemos que Baroña tivo, no seu intre de esplendor, un aspecto impoñente. A súa muralla, un longo lenzo de máis de 5 m. de altura conservados, de espectacular e vistosa factura, foi posteriormente reforzada por un contundente “forro” ou reforzo, de aparello ciclópeo. Este alarde construtivo non se queda aí, e, no seu derradeiro nivel de ocupación, a porta de entrada, una das “marcas da casa” deste asentamento, configúrase como un espazo descomunal, dotado incluso de corpos de garda e torre de flanqueo, un sistema moi desenvolvido que en Galicia practicamente non se chega a superar ata a arquitectura abaluartada de Época Moderna.

¿Quen diaños viviría aquí? ¿A qué resposta un esforzo construtivo de tal magnitude? Non son preguntas que podamos resolver polo de agora. O que sí temos claro todos é que os castrexos de Baroña, os protagonistas deste  canto do cisne da Prehistoria, inzaron, no cabo do mundo, unha monumental praza forte, un auténtico “búnker” da Idade do Ferro.

Na fotografía pode verse parte da muralla antiga, de excelente aparello e paramento escalonado, en proceso de escavación. O seu trazado describe ao final unha planta curva que se correspondería cunha das torres de protección do sistema de acceso á primeira plataforma habitada. A zona desfeita correspóndese cunha intrusión recente.