jueves, 11 de junio de 2015

NA PRIMEIRA LIÑA

A muralla escavada esta última campaña forma parte dun aparato máis complexo e non pode entenderse sen ter en conta as potentes estruturas que pechan os outros recintos e que configuran un aparato magnífico, quizás un dos mellores exemplos de arquitectura defensiva antiga de todo o Noroeste.                                          









Por iso traemos hoxe a colación a "primeira liña", a vangarda fortificada de Baroña: o foxo, escavado na rocha viva, e a muralla que pechan o istmo e dan paso ao primeiro recinto, un espazo hoxe baleiro e batido polas mareas que antecede á gran porta monumental e ás plataformas habitadas. O aspecto deste sistema, descuberto no seu día por Luengo e logo volto a escavar e restaurado polo noso equipo nos anos 2012 e 2013, é colosal. Abonda con reflectir a súa anchura de dez metros (seis para a muralla e catro para a monumental gabia), unhas medidas que, para unha única construción lineal, só se chegan a superar nas cortinas con glacis das fortificacións de Época Moderna. Como reflicten as fotografías, e unha vez salvado este obstáculo soberbio, tanto os simples visitantes como unha hipotética forza inimiga aínda terían que afrontarse á poderosa dobre muralla e á barbacá que protexen o promontorio rochoso. Sen dúbida, unha aposta moi complicada e arriscada para calquera.
O Castro de Baroña foi construído de costas ao mar e dominando a terra firme. A diferenza das altas cercas dos conventos barrocos e das tapias bunquerizadas das prisións do noso tempo, os seus muros non se pensaron para impedir a fuxida, senón para dificultar o acceso masivo e o asalto. A mensaxe estaba moi clara: déixate ver e chama antes de entrar.


jueves, 4 de junio de 2015

A PRAZA FORTE

Dende logo, vivir nun lugar rodeado de murallas, rotos os horizontes por longas cortinas grises, tiña que imprimir carácter, pero non debemos caer na tentación e concibir ás cercas como estruturas estáticas, levantadas  simplemente para ser admiradas e contempladas dende fóra. E isto vale para calquera lugar fortificado, dende a Prehistoria ata a Idade Contemporánea, e, por suposto, para o Castro de Baroña.

O último ciclo de intervencións, iniciado na mítica primavera de 2012, revelou que o poderoso sistema defensivo do castro, sobre todo no colosal sistema de pecha os recintos habitados, non só formaba unha colosal escenografía, senón que tamén foi construído para cumprir as función básicas de toda fortificación: a observación estratéxica e a defensa. E non eran lugares illados e intocables, como os restos musealizados das ruínas que hoxe podemos contemplar en moitos lugares, senón que formaban parte da organización interna e da vida cotiá do asentamento.

A primeira foto é toda unha visión da nova Baroña vista dende dentro, un reflexo da perspectiva que tiñan os castrexos que a habitaron: a porta monumental que accede ao segundo recinto e  os lenzos de muralla que a flanquean. Que esta muralla construíuse para ser utilizada, se chegase o caso,  demóstrase polos sofisticados sistemas de acceso ao adarve. Á dereita podemos ver a escaleira afrontada, consolidada en 2012, que saltaba ao camiño de rolda por sinxelos pasos encastrados no paramento;  e á esquerda, ao lado do corpo de garda, a escada en V e pasos compensados descuberta nesta mesma campaña. Temos que ter en conta que, detrás deste soberbio pano, aínda atopamos o paramento achanzado de máis de cinco metros de altura da primeira muralla, o corredor, a barbacá e a coiraza exterior co seu parapeto, ese brutal paramento ciclópeo que reflicte a segunda imaxe. Un alarde e enxeñería defensiva pensado para ser inexpugnable.
Os formidables mestres de obras castrexos que proxectaron a reforma das defensas da última Baroña, concibíronas como auténticas plataformas de combate. Por iso, cada vez que camiño polo corredor, lembro o Deserto dos Tártaros de Dino Buzzati. Esta  novela hipnótica é unha metáfora da Europa do seu tempo, pero tamén unha reflexión sobre o medo, o terror colectivo que leva ao illamento. E eu, apoiado no peitoril que dá a nacente e ollando o deserto morto, como facía o tenente Drogo, non deixo de preguntarme: a quen esperaban?


lunes, 1 de junio de 2015

CARIÑO PARA A VELLA DAMA

A verdade, eu non coñezo a ninguén que non  ame a Baroña. Nestes longos días de finais da primavera, a Punta do Castro  latexa axudada polos corazóns das dez persoas que levamos dous meses parapetadas no seu colo, pero tamén polo espírito dos milleiros de persoas que se achegan cada ano a gozar no seu seo. Coidar dela non é un traballo calquera, e nunca o vimos así. Por iso non me gusta falar de “mantemento” ou “acondicionamento”, palabras funcionais que non lle fan xustiza. As labores de reposición de elementos caídos e de roza de vexetación, como os que levan facendo estas xornadas, non só a fan máis fermosa e atractiva, senón que axudan a que os visitantes a respecten e a mimen, como a unha vella dama da Idade do Ferro que chegou ata nós para quedarse.
Observen agora o xeito de entrar que ten este grupo de alumnos dun colexio da Coruña, vestidos todos co uniforme amarelo das clases de ximnasia, tal e como manda a xornada lúdica ao aire libre. Entraron en orde e fixeron a visita guiada, respectaron os itinerarios, ficaron abraiados polos restos, … pero berraron, disfrutaron  e riron como os que máis. Vista de novo esta foto, e tendo en conta o sen parar de excursións escolares que se achegan ao castro por estas datas, lembro aquela luminosa resposta que me deu Miguel, restaurador bregado en centos de batallas de campo, cando, na primeira campaña daquel marabilloso verán de 2012, quixen saber si as visitas masivas de rapaces podían complicar a restauración dun xacemento tan complexo. “En absoluto, Tito. Isto é o mellor que nos podía pasar, traballamos para eles”.

miércoles, 27 de mayo de 2015

MATRIOSKA

Aproando cara á recta final da intervención, todo aquel que se achegue ao Castro de Baroña estes días pode contemplar un espectáculo formidable: unha soberbia composición de longas cortinas murarias que se solapan e xustapoñen, anulándose nalgúns casos, integrándose outras nunha obra nova e renovadora.
Na foto, tirada ao medio día  deste luminoso martes de maio, pódese observar unha das áreas  de actuación prioritaria, a zona norte da muralla, un sector historicamente nunca ben definido. Á esquerda apréciase a segunda muralla, seguida do formidable corredor, onde se atopa Marta, que se apoia na muralla achanzada da primeira fortaleza. En primeiro plano, Champi traballa no levantamento dos recrecidos levantados con formigón nos anos oitenta, aquela especie de muro en V que,  na Baroña que coñecíamos,  semellaba unha  dobre rampla de acceso ao socalco inferior. Incluso nun estado tan pouco avanzado, somos quen de intuír  os restos dun novo e complexo escenario.

Con toda esta sucesión de coirazas, Baroña lémbrame cada día máis a unha matrioska, unha desas típicas  bonecas rusas que se van abrindo e dentro, sucesivamente, aparecen outras, máis pequenas, pero igual de fermosas e enigmáticas.

lunes, 25 de mayo de 2015

ESCENAS EN BRANCO E NEGRO


Ás veces, no rexistro gráfico histórico dun xacemento aparecen instantáneas marabillosas. É o caso desta fotografía do Castro de Baroña, moi pouco difundida entre o gran público pero coñecida no noso pequeno mundo xa que foi publicada polo profesor J.J. Eiroa hai xa vinte e sete anos (“La Cultura Castreña del Noroeste de la Península Ibérica 15 años después”, en Anales de Prehistoria y Arqueología, nº 4, px. 5, 1988).
A imaxe reflicte o comezo das intervencións de Francisco Calo e Teresa Soeiro no terceiro recinto do poboado. Correspóndese, sen dúbida, coa primeira campaña, no verán de 1980. Cunha simple ollada,  podemos contemplar todo o que caracterizaba á Baroña daqueles tempos: os monumentais restos descubertos por Luengo, escavados seguindo a arcaica metodoloxía do “seguimento de muros”, a zona de escavación daquel ano, planeada segundo o sistema Wheeler, case de obrigado cumprimento por aquelas datas, e os fantásticos pantalóns de campá que porta con garbo algunha das figuras que se move polo escenario. Todo un fósil director para cronoloxías relativas.
En todo caso, escollemos este aporte á galería baroñesa como unha homenaxe e un recoñecemento a todos aqueles arqueólogos que nos precederon neste xacemento dos milagres dende a afastada data de 1933, cando González – García Paz fixo a  súa primeira escavación. Non sobra ninguén  e estou seguro de que todos, cada un no seu tempo, deron o mellor de si mesmos. Por iso a Punta do Castro, esa inmensa dorna de pedra dura e moura, forma hoxe a proa dos castros galegos.

miércoles, 20 de mayo de 2015

UN TÚNEL AO AIRE LIBRE

Existen poucas sensacións parecidas a circular polo corredor intramuros de Baroña. Cando o castro vivía, tiña que ser espectacular aproximarse á barbacá para dexergar o areal da Polveira e seguro que había empurróns por ser o primeiro en empoleirarse ao peitoril. Pero agora é outro conto.
Todos os esforzos do equipo céntranse nestes días na escavación e consolidación da muralla exterior e do corredor, un traballo colosal que forma a aldaba desta campaña. Unha vez rematada esta fase, nada volverá a ser igual. ¿Qué pensaría un castrexo baroñés se vise á piña de arqueólogos (o equipo en pleno) dispostos en fía india sobre o que un día foi un paso estreito no corazón do seu sistema defensivo? Nunca o saberemos, pero esa sensación de túnel, saturado de xente obrando de xeito individual e coordinado, unha visión cinematográfica de buque submarino en zafarrancho,  seguro recordábaos á construción das súas propias murallas, as que nós estamos agora escavando.
E a conto de todo isto, a bomba: hoxe mércores xa completamos preto de 150 m. de muralla orixinal (a antiga, achanzada) descuberta e a piques de consolidar. Como é norma, Marta e Yolanda, quen reproduce espontaneamente a pose de traballo dos talentosos capataces castrexos, non perderon tempo en rexistrar en plano os novos tramos.


lunes, 18 de mayo de 2015

NORDÉS

O día a día da práctica arqueolóxica en Baroña tamén é o das súas peculiares condicións climáticas. Cando chove, chove arreo; cando peta o sol, abrásaste; e cando fai vento, todo voa polo ar e mesmo resulta difícil manterse en pé. E hoxe foi una xornada destas.
Todo comezou a primeira hora da mañá, cuns inocentes salseiros que mesmo refrescaban. Logo, entablouse o nordés, o vento máis temido polos mariñeiros da ría, e aquilo foi un sen parar de capachos voando e terra ciscada. Unha situación familiar para os que coñecemos a Punta do Castro, e que se aguantaría ben si non fose porque tocou traballar nas murallas, mesmo sobre o adarve, no corredor e no paramento exterior do muro ciclópeo. Non esaxero si digo que, lambendo a hora do sagrado xantar, a Punta do Castro convertérase nun xigantesco remuíño de terra e area.
Pero este equipo o aguanta todo. Aí temos a Pablo e Acebo consolidando a coroación do peitoril da barbacá, ben escoltados por esta marabillosa muralla achanzada. Pouco despois, Miguel levounos ao topo da primeira cerca, e aquí mantiveron o tipo contra vento e marea.
O Castro de Baroña é un reto, e dos grandes. Pero no medio dunha actuación tan masiva, tamén hai lugar para o mantemento dos restos en “estado de revista”, fundamental nun xacemento tan visitado como este. Yolanda, Tuti e Marta sorrín á cámara mentres limpan e acondicionan o paramento interior da muralla, nas inmediacións da porta monumental que accede dá paso ao segundo recinto. Detrás de Marta, pode verse outra das escadas que accedía ao camiño de rolda.





viernes, 15 de mayo de 2015

PROA Á VISTA...!


Cando se leva tanto tempo nun xacemento, a situación de complicidade cos restos acada límites insospeitados. Un dos síntomas máis rechamantes desa entrañable doenza, tan propia dos arqueólogos, é o de substituír a nomenclatura, máis ou menos científica, por termos tirados do ambiente local.
Pois ben, para nós esta é a ”proa de Baroña”: unha espectacular e magnífica estrutura defensiva, a nova imaxe dun inmenso cetáceo de cachotería que, ata fai ben pouco, berraba por tempos mellores. Nas fotos, tiradas este xoves catorce da maio, pode observarse en toda a súa plenitude o colosal esforzo construtivo que se fixo na Punta do Castro nos “días de viño e rosas” dunha Idade do Ferro a piques de colapsar.
A proa, evidentemente, é a torre de flanqueo da barbacá, que, vista dende o paseo de rolda, mentres Tuti repasa a consolidación do paramento interior, semella un anticipo dos “revellines”  e bastidas que protexeron as portas de moitas das vilas e cidades fortificadas galegas  dende o final da Idade Media.
As outras imaxes, instantáneas tiradas nos momentos de descanso que che permite este xigante masivo que é Baroña, reflicten ben ás claras o escenario de absoluta modernidade que caracterizou á arquitectura defensiva de Baroña. Unha superposición de elementos que converteron ao noso castro nun auténtico manual da arte da fortificación castrexa. Unha obra, soberbia e imaxinativa, na que atopamos sistemas e solucións propias de épocas máis recentes, como a planta angular do remate da barbacá, a galería descuberta protexida por parapeto ou o pequeno e incómodo corpo de garda.
Non sabemos si este plan foi consecuencia dun talentoso proxecto individual ou resposta a unha idea madurada e planeada de xeito colectivo. Pero, dende logo, no seu tempo foi unha fábrica magnífica que desbordou enxeño e recursos, unha obra crepuscular e poderosa. Ao fin e ao cabo, todos intuímos que  as comunidades de fins da Idade do Ferro corrían embaladas a un novo destino, pero ¿alguén adiviña a meta?.

 






martes, 12 de mayo de 2015

OS PEQUENOS CASTREXOS DE BAROÑA

“Sesenta alumnos; sete docentes; cuarto de infantil ata sexto de primaria; de tres a doce anos; CEIP Campanario”. Datos estatísticos tirados do caderno de campo e que son obrigatorios neste “sen parar” constante de visitas escolares que é o Castro de Baroña. Pero, de tan fríos que son, non fan  xustiza á foto que acompaña este relato, ¿e saben  a razón? Pois é ben sinxela: o CEIP Campanario é o colexio de Baroña, o herdeiro daquelas escolas unitarias do rural galego que aínda viven na memoria de moitos de nós.
Por iso hoxe, cando descargaba sacos de morteiro e sentín o berro dos compañeiros: “Veñen os rapaces!!”, púxoseme a pel de galiña e souben que esta era una visita especial: estaban no seu castro, no castro da súa parroquia.
Orellán, Abuín, Tarrío,… sempre me fascinaron os topónimos da vella  freguesía de Baroña, con esas sonoridades contundentes que lembran a guerreiros pondalianos. Pero os protagonistas eran eles: os nenos do castro. Flanqueados polas miñas compañeiras Tuti Gil e Marta Miranda, que case gozaron tanto da visita como esta marabillosa tolemia de diminutos castrexos, posan  nas míticas escaleiras, erguen os brazos e abren a boca para berrar ben forte: Baroña!! 

jueves, 7 de mayo de 2015

ESCALEIRA AO CEO

Poucos anos despois de que os Led Zeppelin compuxeran a súa lendaria canción, en Baroña aconteceu  un suceso extraordinario: mudou de pel. Como un deses lagartos arnaos que te fitan desafiantes sobre as pedras ao sol da mañá quente, botou no lombo unha nova camisa. As primeiras  consolidacións dos restos arqueolóxicos escavados no seu día por Luengo, extensos frontes de derrubes e muros empoleirados sobre os cantís, acoirazaron os vestixios arqueolóxicos cunha resistente funda de pedra e formigón. Salvaron o depósito histórico, e ese é o seu gran e innegable mérito, pero crearon unha paisaxe monótona de circos pechados e longos valados de pedra. Un escenario mudo e inmóbil.
Sen embargo, o Castro de Baroña, lugar máxico por natureza, é especial, ata o punto de que nel pode facerse arqueoloxía  sen escavar. Xa o tiñamos demostrado nas campañas de 2012, coa aparición das portas das casas, e agora comprobouse cun dos descubrimentos máis sensacionais realizados ata a data. A observación e a análise previa das estruturas arquitectónicas, tanto in situ como sobre a  documentación  gráfica antiga pódenos levar a achados impensables. Neste caso, a descuberta dun fantástico sistema de acceso ao adarve da muralla, axuntado ao interior do paramento  do primeiro recinto habitado. Trátase dunha escaleira en V,dobre e con chanzos xustapostos de xeito alterno. Pero esta estrutura marabillosa non estaba soa. Hai que poñela en relación  co sofisticado  proxecto de enxeñería defensiva que converteu a porta do castro dun monumento de gran forza escenográfica: un inmenso pano ciclópeo adornado por corpos de garda e torre barbacá.
Este achado volve a demostrar que o Castro está máis vivo que nunca e que podemos empezar a imaxinar ás persoas que subiron ao camiño de rolda polos seus chanzos gastados. Sei que nunca coñecerei os seu nomes, pero agora estou seguro de saber por onde se movían … e cada noite soño con eles.
Só foi preciso desmontar un paramento falso para que aparecese unha obra admirable. Baroña: o castro do que nunca te marchas sen volver a vista atrás e, tamén dende agora, o xacemento que se escava cos ollos.
  

martes, 5 de mayo de 2015

"PARA COLLER VUELO...."

Eu pensaba que só ía ser unha xornada de transición, despois da surada de onte, pero ao final do día decateime que era un intermedio, como din en Ordes, “para coller vuelo”. Así as cousas, o equipo de restauración comezou a desmontar os falsos paramentos inzados na zona da porta nos anos oitenta; na outra banda do castro, un ousado equipo de arqueólogos decidiu acometer a escavación das unidades de rexistro interiores do corte 2, una zona intramuros que fora parcialmente escavada por Luengo a finais dos anos 60.

Luengo era peculiar, e eu estou convencido que adicou a súa vida a procurar una especie de Santo Grial. Esa copa máxica eran os cemiterios dos castrexos, as tumbas da Idade do Ferro. Agora estamos nas capas superficiais, estratos estériles e revoltos, xusto por riba das cacharelas e os niveis de cinza que el albiscou, non se atreveu a proseguir e tapou. Seguirán aí? Foron a ensoñación dun arqueólogo iluminado pero intuitivo? Non o sei, pero Baroña, polisémica por natureza, ofrecerá, máis que respostas, novas e imprevisibles preguntas.


EXCURSIÓN!!

Sempre semella o mesmo, pero nunca é igual. O que si se parece é o berro: Excursión!!, que sae das gorxas dos compañeiros que traballan sobre o adarve, como se fosen castrexos de pura cepa. Bromas aparte, é un reto manter Baroña “aberto por obras” durante unha restauración deste calibre, pero paga a pena e o xacemento, descomunal e icónico, o merece. Por eso, as visitas guiadas a grupos escolares forman parte do noso día adía, algo que nos gusta e un reto que dá sentido ao noso traballo.
Onte, o temporal de auga e vento non permitiu a visita dos rapaces do CEIP de Baroña ao castro da súa parroquia, cita aprazada para o próximo luns, pero hoxe, co ceo calmo, achegáronse canda nós os alumnos do Colexio da Compañía de María de Cangas do Morrazo,un clásico baroñés de tempada xa que acoden  todos os anos, nunha especie de liturxia que se prolonga curso a curso.
E aí están recorrendo a Punta do Castro e posando, noutro ritual clásico da  nosa querida Baroña, nas enigmáticas escaleiras que dan paso ao terceiro recinto.




lunes, 4 de mayo de 2015

DÍA DIFÍCIL NA PUNTA DO CASTRO

Hoxe foi un día difícil na Punta do Castro, no medio e medio dunha “surada” como hai tempo non vía. Malia a choiva intensa, a saraiba e o vento furacanado, o traballo de escavación e restauración do sistema defensivo seguiu adiante.

Na fotografía, tirada esta mesma mañá, podemos ver a Miguel e Pablo concentrados na consolidación do fermoso muro interior. Ao seu pé, parte do corredor que separa os dous lenzos defensivos e á dereita, o parapeto da muralla exterior, nunha perspectiva moi semellante á que tería un habitante do castro nunha mañá de temporal calquera.

BAROÑA: SON DO MAR

Hoxe toca presentación: a de BAROÑA: SON DO MAR, o blog do Proxecto de Acondicionamento e Consolidación Arqueolóxica no Castro de Baroña. Esta actuación dá continuidade ao ciclo comezado na primavera do ano 2012, una serie de intervencións, executadas polo equipo de Terra Arqueos, que volveron a colocar a este soberbio xacemento na proa do Patrimonio Cultural galego.
Planeamos esta publicación como una plataforma activa de difusión e divulgación da campaña arqueolóxica, pero tamén dos valores do Castro e do lugar no que se insire:a parroquia de Baroña e o concello de Porto do Son. Por iso o estruturamos en varios apartados que fan xustiza a este depósito tan singular: un caderno de campo, onde reflectimos o día a día da intervención; un apartado dedicado á arqueoloxía de Porto do Son, onde se dan a coñecer outros bens patrimoniais próximos, incluíndo o seu acceso; un apartado dedicado a mostrar a incidencia do plan de difusión sobre a comunidade local e a proxección turística; e unha emotiva galería de fotos e imaxes, moitas delas testemuñas de vellas e fatigosas campañas nas que tivemos a sorte de participar.
E para mostra, un botón. Existía a crenza xeneralizada que a Punta do Castro, despois de case un século de escavacións arqueolóxicas, era un xacemento ata certo punto esgotado. Pero en arqueoloxía as cousas non son tan sinxelas e rara vez son o que parecen. A intervención na muralla que pecha o segundo recinto, que implica a escavación de varios cortes transversais que atravesan todo o sistema defensivo (caracterizado, ata agora, por ese rechamante e confuso conxunto de muros acahnzados) e o desmonte das vellas consolidacións dos anos 80 do século pasado, sacaron á luz algo que ninguén esperaba: una arquitectura sofisticada e monumental, complexa na súa concepción e moi “de vangarda” para a época.
Agora sabemos que Baroña tivo, no seu intre de esplendor, un aspecto impoñente. A súa muralla, un longo lenzo de máis de 5 m. de altura conservados, de espectacular e vistosa factura, foi posteriormente reforzada por un contundente “forro” ou reforzo, de aparello ciclópeo. Este alarde construtivo non se queda aí, e, no seu derradeiro nivel de ocupación, a porta de entrada, una das “marcas da casa” deste asentamento, configúrase como un espazo descomunal, dotado incluso de corpos de garda e torre de flanqueo, un sistema moi desenvolvido que en Galicia practicamente non se chega a superar ata a arquitectura abaluartada de Época Moderna.
¿Quen diaños viviría aquí? ¿A qué resposta un esforzo construtivo de tal magnitude? Non son preguntas que podamos resolver polo de agora. O que sí temos claro todos é que os castrexos de Baroña, os protagonistas deste  canto do cisne da Prehistoria, inzaron, no cabo do mundo, unha monumental praza forte, un auténtico “búnker” da Idade do Ferro.


Na fotografía pode verse parte da muralla antiga, de excelente aparello e paramento escalonado, en proceso de escavación. O seu trazado describe ao final unha planta curva que se correspondería cunha das torres de protección do sistema de acceso á primeira plataforma habitada. A zona desfeita correspóndese cunha intrusión recente.

jueves, 30 de abril de 2015

FONTEMARIÑA, O PETRÓGLIFO DA AREALONGA

Non podíamos pasar por outra cousa. O gravado rupestre da Fontemariña é hoxe o resto arqueolóxico visible máis próximo á Punta do Castro, tanto que se sitúa na mesma área protexida polo Plan Especial e a delimitación de BIC. Por iso tiña que comandar este capítulo de arqueoloxía sonense.
Non é un petróglifo espectacular. Trátase dunha sinxela figura abstracta composta por una combinación circular con cazoleta interior, pero o seu emprazamento, empoleirado sobre as verdes agras da Arealonga, resulta suxestivo e moi fermoso.

Non podo deixar de pensar con emoción, que esta inscultura, simple pero de forte carácter simbólico, xa estaba aí, escoitando o bruar do mar, moito antes de que Baroña, na plenitude dun tempo novo, inzase as súas fortes murallas.

ABERTO POR OBRAS




O Castro de Baroña cambiou moito nos últimos anos, e non só na faceta da práctica arqueolóxica. A posta en valor dos restos e a creación de novos equipamentos cambiaron a filosofía da visita e fixeron que, por fin, o gran xigante puidera falar. Os 1.101 visitantes que pasaron polo Punto de Información Turística esta pasada Semana Santa, ben contabilizados e asesorados pola técnica e querida amiga Ludi Maneiro, falan ben ás claras da potencialidade deste xacemento como recurso cultural e turístico.

E nós non imos variar esta dinámica. Dentro do proxecto, desenvolvemos arestora un completo programa de difusión e divulgación, que inclúe visitas guiadas, compatibles co propio traballo arqueolóxico. Deste plan  xa gozaron os alumnos do IES de Espiñeira (Boiro) e  Porto do Son, e para esta mesma semana teñen concertada visita activa os CEIP de Baroña e Santa Irene (Porto do Son).

XULLO DE 1995

Xullo de 1995, vai facer vinte incribles anos. Apréciase a zona de intervención dese ano, centrada nas casas ovaladas situadas a carón da porta. En primeiro plano, Xosé de Orellán, alleo aos arqueólogos e o seu traballo, camiña coa fisga ao lombo.