A PRAZA FORTE

Dende logo, vivir nun lugar rodeado de murallas, rotos os horizontes por longas cortinas grises, tiña que imprimir carácter, pero non debemos caer na tentación e concibir ás cercas como estruturas estáticas, levantadas  simplemente para ser admiradas e contempladas dende fóra. E isto vale para calquera lugar fortificado, dende a Prehistoria ata a Idade Contemporánea, e, por suposto, para o Castro de Baroña.

O último ciclo de intervencións, iniciado na mítica primavera de 2012, revelou que o poderoso sistema defensivo do castro, sobre todo no colosal sistema de pecha os recintos habitados, non só formaba unha colosal escenografía, senón que tamén foi construído para cumprir as función básicas de toda fortificación: a observación estratéxica e a defensa. E non eran lugares illados e intocables, como os restos musealizados das ruínas que hoxe podemos contemplar en moitos lugares, senón que formaban parte da organización interna e da vida cotiá do asentamento.

A primeira foto é toda unha visión da nova Baroña vista dende dentro, un reflexo da perspectiva que tiñan os castrexos que a habitaron: a porta monumental que accede ao segundo recinto e  os lenzos de muralla que a flanquean. Que esta muralla construíuse para ser utilizada, se chegase o caso,  demóstrase polos sofisticados sistemas de acceso ao adarve. Á dereita podemos ver a escaleira afrontada, consolidada en 2012, que saltaba ao camiño de rolda por sinxelos pasos encastrados no paramento;  e á esquerda, ao lado do corpo de garda, a escada en V e pasos compensados descuberta nesta mesma campaña. Temos que ter en conta que, detrás deste soberbio pano, aínda atopamos o paramento achanzado de máis de cinco metros de altura da primeira muralla, o corredor, a barbacá e a coiraza exterior co seu parapeto, ese brutal paramento ciclópeo que reflicte a segunda imaxe. Un alarde e enxeñería defensiva pensado para ser inexpugnable.

Os formidables mestres de obras castrexos que proxectaron a reforma das defensas da última Baroña, concibíronas como auténticas plataformas de combate. Por iso, cada vez que camiño polo corredor, lembro o Deserto dos Tártaros de Dino Buzzati. Esta  novela hipnótica é unha metáfora da Europa do seu tempo, pero tamén unha reflexión sobre o medo, o terror colectivo que leva ao illamento. E eu, apoiado no peitoril que dá a nacente e ollando o deserto morto, como facía o tenente Drogo, non deixo de preguntarme: a quen esperaban?